شما به دولت دهم نمره چند می‌دهید؟ نظر شما درباره دولت آقای احمدی نژاد چیست؟
حداقل در این که آقای احمدی نژاد متفاوت‌ترین رییس جمهور ایران بوده است میان موافقین و مخالفین او اجماع وجود دارد. عملکرد دولت نهم و دولت دهم هم از نقاط بسیار مورد بحث و گفتگوی محافل مختلف از خانوادگی تا سیاسی بوده است. پس از گذشت دو سال از بدست گرفتن دولت جدید و شش سال ریاست جمهوری دکتر احمدی نژاد این سوال به ذهن می‌رسد که مهم‌ترین نقاط ضعف و قوت دولت دهم در این دو ساله چه بوده است؟ بر مبنای نظر رهبر معظم انقلاب "هفته دولت، فرصت مغتنمی است تا مردم با نتایج تلاش‌های بخشی از مجموعه نظام اسلامی بیشتر آشنا شوند و یک فرصت مغتنم دیگری هم هست برای نقد و اصلاح عملکردها به شکل صحیح".
لذا با توجه به فرا رسیدن هفته دولت و بر مبنای نگاه مقام معظم رهبری بحث را با معرفی مهم‌ترین دستاوردها و انتقادات به دولت دهم پی می‌گیریم. توضیح این نکته لازم است که اگرچه بسیاری از کارشناسان درباره این نقاط ضعف و قوت نظرات متفاوتی داده‌اند اما در این مجال اندک به نکاتی که مورد وفاق بیشتر می‌باشد اشاره شده است.
دکتر احمدی نژاد با سهمیه بندی سوخت نشان داد که آمادگی انجام اقدامات کلان و زیرساختی را دارد و نهایتاً با اجرای هدفمندی یارانه‌ها گامی اساسی برای اصلاح اقتصاد کشور برداشت
مهم‌ترین نقاط قوت
1- اجرای هدفمندی یارانه‌ها مأموریت غیر ممکنی که ممکن شد
اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها از مهم‌ترین اقدامات دولت دهم در این سال‌ها بود. اگرچه دولت‌های بعد از انقلاب با اختصاص بودجه‌های هنگفت برای یارانه‌ها می‌کوشیدند زمینه بهتری را برای زندگی اقشار پایین دستی در جامعه ایران فراهم کنند اما به علت مشکلات ساختاری اقتصاد ایران این هزینه سنگین باری از دوش خانوارهای محروم برنمی داشت و عملاً عدالت آنگونه که شایسته بود در کار نبود. انجام اصلاحات در نظام پرداخت یارانه کشور از آرزوهای دولت‌های پیشین بود اما به علت خطرات احتمالی اقتصادی و سیاسی حاضر به پرداخت هزینه انجام آن نشده بودند .
دکتر احمدی نژاد با سهمیه بندی سوخت نشان داد که آمادگی انجام اقدامات کلان و زیرساختی را دارد و نهایتاً با اجرای هدفمندی یارانه‌ها گامی اساسی برای اصلاح اقتصاد کشور برداشت. سهمیه بندی بنزین و اجرای طرح حذف یارانه‌ها انصافاً از طرح هایی است که در بلندمدت صلاح ملت ایران در آن است. شاید این دولت هم می‌توانست مانند دولت‌های پیشین بی دردسر دوره خود را به پایان ببرد اما دست به این‌گونه سیاست‌های بزرگ و طبعاً”دردسرساز برای دولت در اجرا نزند. اما این جسارت وجود داشته و نقطه قوت دولت احمدی نژاد و به خصوص شخص وی است.
2- سیاست هسته‌ای و شتاب گیری در فناوری‌های پیشرفته
نکته دوم قابل توجه در دوره دوم ریاست آقای احمدی نژاد که در ادامه دولت نهم می‌باشد سیاست هسته‌ای ایران است. انرژی هسته‌ای به عنوان انرژی پاک و یک برگ برنده در معادلات استراتژیک منطقه‌ای و جهانی ملاحظه می‌گردد . غربی‌ها پس از فاش شدن برنامه هسته ایران در سال 2003 برای به تعطیلی کشاندن این پروژه فشار بسیار زیادی به ایران وارد کردند. حتی بدون دریافت امتیازهای عینی و قابل ملاحظه در دولت پیشین غنی سازی به صورت داوطلبانه تعلیق شد و دول غربی خواسته‌های جدیدی به کشور ما تحمیل کردند. اگرچه با سیاست‌های هسته‌ای دولت نهم و دهم برخی مشکلات مانند تحریم‌ها به کشور وارد شد اما مسأله اصلی این جاست که ایران می‌بایست برای ارتقای جایگاه خود در نظام بین‌المللی هزینه‌هایی را پرداخت کند و این امر از همان جنس هزینه‌هاست.
از دوران پس از جنگ دولت‌های عهده دار مسوولیت، توجه و تاکید بر فناوری‌های پیشرفته مانند فناوری‌های فضایی، زیستی و نانو را در دستور کار قرار داده بودند. در دوران آقای احمدی نژاد بسیاری از این تلاش‌ها به ثمر نشست و هم چنین با توجه و تاکید دولت بر اهمیت این گونه فناوری‌ها سرمایه گذاری‌های بیشتری در آن‌ها انجام شد و به نتیجه رسیدن آن‌ها تسریع گردید و موارد جدیدی نیز آغاز شد و به بار نشست .به علاوه دولت علاقه زیادی به فناوری‌های فضایی و ماهواره نشان داد و این امر باعث تمرکز سرمایه‌های مادی و معنوی کشور در این موضوع شد.
مهم‌ترین نقاط ضعف
1- عدم تحقق شاخص‌های مهم برنامه چهارم توسعه و عقب‌ماندگی از سند چشم انداز
یکی از نکاتی که همواره مورد انتقاد کارشناسان اقتصادی و مجلس شورای اسلامی بود ، بی توجهی دولت به برنامه چهارم توسعه به عنوان قانون تکلیف شده برای اجرا و سند بالا دستی آن یعنی سند چشم انداز بود. حذف سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به عنوان مرجع برنامه ریزی و نظارت و برداشت‌های مکرر از صندوق ذخیره ارزی و توجه به برنامه‌های کوتاه مدت از دولت نهم آغاز شد و در این دولت ادامه یافت. اگرچه کارشناسان بارها به دولت درباره نتایج سو این گونه سیاست‌ها هشدار دادند اما عملاً دولت به آن‌ها توجهی نداشت. متأسفانه برخی داده‌های کمی و آمارها نیز از شفافیت کمتری برخوردار شد و مورد چون و چرا واقع شد. اگرچه دولت از تحقق یک میلیون و ششصد هزار شغل در سال گذشته و پیش بینی ایجاد 2 و نیم میلیون شغل در سال جاری خبر می‌داد اما تمام ناظران با توجه به واقعیت‌های موجود این اعداد را مورد تردید قرار می‌دانند. هم چنین شبهاتی همواره درباره نرخ تورم و رشد واقعی اقتصاد کشور در این سال‌ها وجود داشته است. به نظر می‌رسد می‌توان اوج این مسأله را در سخنرانی اخیر رهبر معظم انقلاب در جمع فعالان اقتصادی دید که فرمودند: برخی اهداف آن برنامه از جمله رشد 8 درصدی، کاهش بیکاری، کاهش تورم و افزایش سرمایه گذاری محقق نشده است بنابراین در اجرای برنامه پنجم توسعه، باید همت و تلاش مضاعف انجام داد تا ضمن جبران این کمبودها، سهم برنامه پنجم در تحقق اهداف سند چشم انداز محقق شود.
رهبر معظم انقلاب: برخی اهداف آن برنامه از جمله رشد 8 درصدی، کاهش بیکاری، کاهش تورم و افزایش سرمایه گذاری محقق نشده است بنابراین در اجرای برنامه پنجم توسعه، باید همت و تلاش مضاعف انجام داد تا ضمن جبران این کمبودها، سهم برنامه پنجم در تحقق اهداف سند چشم انداز محقق شود
2- جریان موسوم به انحرافی و نفوذ آن در دولت
پس از آن که دکتر احمدی نژاد با تأخیری چند روزه حکم رهبری را برای برکناری آقای اسفندیار رحیم مشائی با استعفای رحیم مشائی از این پست پاسخ گفت حساسیت‌ها نسبت به نفوذ طیف موسوم به انحرافی در دولت بیشتر شد. اگرچه در دولت قبل این طیف ماجراهایی مانند دوستی با مردم اسراییل!!، نظرات متعارض و متناقض درباره حجاب و برخی مداخلات مانند ادغام سازمان حج با گردشگری را بر خلاف مصالح ملی انجام داده بودند اما در این دولت با ارائه نظریات مکتب ایرانی، زیر سوال بردن مدیریت انبیا، ترویج اباحه گری در حوزه فرهنگ و ....قدرت نمایی بیشتری کردند. اگرچه هنوز با توجه به این که دادگاه و جریان قضایی درباره برخی وابستگان این طیف انجام نشده و نمی‌توان شرعاً و قانونا آن‌ها را مجرم دانست اما در محافل سیاسی بحث‌های بسیار جدی درباره برخی آلودگی‌های سیاسی و اقتصادی و انحرافات عقیدتی این طیف به گوش می‌رسد. متأسفانه با تحریک و تسلط این طیف ماجرای برکناری وزیر اطلاعات از سوی رییس جمهور پیش آمد و رییس جمهور علی رغم حکم حکومتی رهبری، برای بازگشت وزیر اطلاعات بر سر کار خود در این امر قدری تعلل کرد و مسأله غیبت 11 روزه پیش آمد. اگرچه با تدبیر رهبری و هوشمندی مجموعه دولت این مسأله نهایتاً با تفهم به پایان رسید اما رسانه‌های بیگانه توانستند با پررنگ سازی نظریه حاکمیت دوگانه در ایران به مضمون سازی علیه نظام دست بزنند.
3- اختلافات فرساینده با مجلس ،عدم اجرای برخی قوانین و برخی عزل و نصب‌ها
متأسفانه دولت دهم با مجلس هشتم نتوانست به تفاهم عملی در امر قانون گذاری و اجرای قانون برسد. عدم اجرای قانون پرداخت از صندوق ذخیره ارزی برای مترو از مهم‌ترین نمونه‌های این مسأله است. به علاوه ماجرای وزارت ورزش و تأخیر در معرفی وزیر به مجلس از نکات منفی است که در این موضوع به چشم می‌خورد. تأخیر در ارائه قانون بودجه و تهدید به باز پس گیری آن پس از تغییرات ایجاد شده توسط مجلس از سوی دولت از نکات دیگر بود. دامنه این اختلافات به حدی زیاد شد که نهایتاً رهبری معظم انقلاب هیاتی را به ریاست آیت الله شاهرودی برای حل اختلافات بین سران قوا مأمور نمایند.
هر چند آقای محمود احمدی نژاد به درستی تغییر وزرا را حق رییس جمهوری می‌داند اما مسلم است که هر تغییر وزیری هزینه‌های فراوانی را به همراه خواهد داشت . از سوی دیگر با ماجرای ادغام برخی وزارت خانه‌ها برخی وزارتخانه های حساس اقتصادی تا مدتی در سال جهاد اقتصادی بدون وزیر ماندند و بلاتکلیف شدند. ماجرای عزل آقای متکی در سفر سنگال لطمه جدی به اعتبار بین‌المللی ما زد و عزل وزیر اطلاعات نیز هزینه زیادی را به کشور تحمیل نمود.
توجه صرف به نقاط قوت و یا نقاط ضعف هر دو خطر آفرین و برای قضاوت ،خطا است. سیاه نمایی و تیره دیدن افق‌های آینده همان قدر خطرناک است که خوش بینی محض و نادیده گرفتن مسائل و مشکلات. برای نقد واقعی ما نیازمند بیان هم زمان نقاط قوت و ضعف به منظور بالا بردن کارایی و نه کوبیدن و تخطئه فرد یا سازمان مورد نقد هستیم
حرف آخر
توجه صرف به نقاط قوت و یا نقاط ضعف هر دو خطر آفرین و برای قضاوت ،خطا است. سیاه نمایی و تیره دیدن افق‌های آینده همان قدر خطرناک است که خوش بینی محض و نادیده گرفتن مسائل و مشکلات. برای نقد واقعی ما نیازمند بیان هم زمان نقاط قوت و ضعف به منظور بالا بردن کارایی و نه کوبیدن و تخطئه فرد یا سازمان مورد نقد هستیم. در این مجال کوتاه شاید به تمام نقاط قوت و ضعف دولت اشاره نشد اما امیدواریم فضای نقد سازنده و واقعی در کشور ما جاری و ساری باشد.
مجموعه تبیان ضمن عرض خسته نباشید به ریاست محترم جمهور و همکاران عزیزشان و گرامی داشت هفته دولت آرزو می‌کند که دولت محترم ضمن پررنگ کردن نقاط قوت خود به ترمیم برخی نقاط ضعف و تهدیدها پرداخته و در راستای مهرورزی و خدمت رسانی به خلق خدا گام‌های اساسی‌تری بردارد.